Αναζωπυρώνεται η ένταση Δύσης - Ρωσίας
Η συνάντηση του Τζο Μπάιντεν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Γενεύη, στις 16 Ιουνίου, με πρωτοβουλία του Λευκού Οίκου, γέννησε ελπίδες εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ των δύο πυρηνικών υπερδυνάμεων, που είχαν κατρακυλήσει στο ναδίρ των μεταψυχροπολεμικών χρόνων. Ενώ πριν από λίγες εβδομάδες ο Αμερικανός πρόεδρος άφηνε άναυδη την οικουμένη χαρακτηρίζοντας τον Ρώσο ομόλογό του «φονιά», αυτή τη φορά τον βρήκε «λαμπρό» και «άξιο αντίπαλο», καθιστώντας σαφές ότι, όπως και οι προκάτοχοί του Μπαράκ Ομπάμα και Ντόναλντ Τραμπ, θεωρεί υπ’ αριθμόν 1 αντίπαλο της Αμερικής όχι τη Ρωσία, αλλά την Κίνα.
Ωστόσο, τα μεγάλης κλίμακας ναυτικά γυμνάσια της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ που ξεκίνησαν την περασμένη Δευτέρα στη Μαύρη Θάλασσα υπό την επωνυμία «Θαλάσσια αύρα» αναστήλωσαν το σκηνικό των επικίνδυνων εντάσεων μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Στις ασκήσεις, που θα διαρκέσουν δύο εβδομάδες, συμμετέχουν 32 πλοία, 40 αεροσκάφη και 5.000 στρατιώτες από 24 χώρες, συμπεριλαμβανομένων συμμάχων του ΝΑΤΟ όπως το Ισραήλ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία. Η ατμόσφαιρα είχε ήδη ηλεκτριστεί από τις 23 Ιουνίου, όταν το βρετανικό αντιτορπιλικό «Defender» έπλευσε στα ανοιχτά της Κριμαίας, σε περιοχή που οι Ρώσοι θεωρούν δικά τους χωρικά ύδατα, για να αναχαιτιστεί από μαχητικά αεροσκάφη και προειδοποιητικές βολές των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.
Η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον ισχυρίστηκε ότι το «Defender» έπλεε σε ουκρανικά χωρικά ύδατα, καθώς η Βρετανία δεν αναγνωρίζει την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσική Ομοσπονδία ύστερα από το δημοψήφισμα του 2014. Από την πλευρά του, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε λόγο, την περασμένη Τετάρτη, για προσχεδιασμένη πρόκληση από την πλευρά της Βρετανίας, που είχε στόχο να τσεκάρει τα αντανακλαστικά και να ιχνογραφήσει την τοποθέτηση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην περιοχή, ενόψει της νατοϊκής άσκησης. Ανέφερε μάλιστα ότι οι Αμερικανοί συνεργάστηκαν με τους Βρετανούς στην εν λόγω «πρόκληση», αφού λίγες ώρες νωρίτερα είχαν απογειώσει από την Κρήτη αναγνωριστικό αεροσκάφος, που συνεργάστηκε με το «Defender» στον επικίνδυνο διάπλου.
Τις υποψίες του Πούτιν αναμφίβολα ενίσχυσε το παράξενο περιστατικό που αποκάλυψε το BBC. Ανώνυμος πολίτης παρέδωσε στο βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο ένα σωρό απόρρητα στρατιωτικά έγγραφα που είχαν εγκαταλειφθεί σε στάση λεωφορείων, στο Κεντ της Αγγλίας. Στα εν λόγω έγγραφα περιλαμβανόταν και ανάλυση για τις πιθανές αντιδράσεις της κυβέρνησης Πούτιν σε ενδεχόμενη διέλευση του «Defender», κοντά στις ακτές της Κριμαίας. Ενα 24ωρο αργότερα, το «Defender» όντως περνούσε από την εν λόγω περιοχή, προκαλώντας την έντονη ρωσική αντίδραση. Επομένως η εκδοχή της εν ψυχρώ προμελετημένης προβοκάτσιας εμφανίζεται πιθανότατη.
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών επιβεβαιώνουν ότι η ανοιχτή πληγή του ουκρανικού προβλήματος αναδεικνύεται σε λυδία λίθο για τις σχέσεις Ρωσίας – Δύσης. Η ανατροπή του φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας Γιανουκόβιτς, μετά την εξέγερση του Μεϊντάν, το 2014, γιγάντωσε τους φόβους της Ρωσίας για επικείμενη ένταξη του μεγάλου της γείτονα στο ΝΑΤΟ και ήταν αυτοί οι φόβοι που προκάλεσαν τη ρωσική απάντηση με την προσάρτηση της Κριμαίας και τη στήριξη των ρωσόφωνων αυτονομιστών του Ντονμπάς.
Οι μέχρι τώρα κινήσεις του Μπάιντεν στο ουκρανικό ζήτημα υπήρξαν συγκρατημένες. Οχι μόνο συναντήθηκε στη Γενεύη με τον Πούτιν, προσπερνώντας τον εκνευρισμό του Κιέβου και των κυβερνήσεων της Βαλτικής, αλλά και δήλωσε ρητά, στη συνέντευξη Τύπου μετά τις συνομιλίες του με τον Ρώσο πρόεδρο, ότι δεν τίθεται επί του παρόντος ζήτημα ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ γιατί οι κυβερνήσεις της δεν έχουν αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ενδημικής διαφθοράς. Επί του προκειμένου, ο Αμερικανός πρόεδρος ασφαλώς μιλάει μετά λόγου γνώσεως: ως αντιπρόεδρος του Ομπάμα, ήταν εκείνος που χειρίστηκε προσωπικά την ουκρανική κρίση του 2013-2014, ενώ την ίδια περίοδο ο γιος του Χάντερ ήταν αμειβόμενο μέλος της διοίκησης του ουκρανικού ενεργειακού κολοσσού Burisma. Αλλά, βεβαίως, η παροιμιώδης διαπλοκή Ουκρανών ολιγαρχών και πολιτικών ήταν περισσότερο το πρόσχημα και λιγότερο ο πραγματικός λόγος για την απροθυμία του Λευκού Οίκου να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, δρομολογώντας την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Το ερώτημα
Τούτων δοθέντων, το ερώτημα είναι γιατί Αμερικανοί, Βρετανοί και λοιποί σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ αποφάσισαν να ερεθίσουν και πάλι τη Ρωσία με την όχι και τόσο αναζωογονητική «Θαλάσσια αύρα» τους. Δεν αποκλείεται να πρόκειται περισσότερο για συμβολική κίνηση αλληλεγγύης προς το Κίεβο και όχι για σκλήρυνση στρατηγικής έναντι της Μόσχας. Από τα 32 πλοία που μετέχουν στα γυμνάσια, τα 24 είναι ουκρανικά και μόνο δύο από αυτά είναι πολεμικά. Η άσκηση «Θαλάσσια αύρα» διεξάγεται κάθε χρόνο εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, βάσει του μνημονίου συνεργασίας ΗΠΑ – Ουκρανίας του 1993 – κάποια στιγμή, μάλιστα, είχε πάρει μέρος στις ασκήσεις και η Ρωσία.
Οσο παράδοξο και αν ακούγεται, ενδέχεται η φετινή άσκηση να αποτελεί λιγότερο μήνυμα προειδοποίησης προς τη Μόσχα και περισσότερο αμυντική κίνηση διατήρησης της συνοχής του ΝΑΤΟ. Την επομένη της συνάντησης Μπάιντεν – Πούτιν, Γερμανία και Γαλλία έθεσαν στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. ζήτημα συνολικής αναθεώρησης της πολιτικής της έναντι της Ρωσίας, προτείνοντας μάλιστα σύνοδο κορυφής με τον πρόεδρό της. Και μπορεί μεν η πρόταση να μην πέρασε σε αυτήν τη φάση, λόγω των σφοδρών αντιδράσεων των χωρών της Βαλτικής και της Πολωνίας, αλλά τόσο η Αγκελα Μέρκελ όσο και ο Εμανουέλ Μακρόν κατέστησαν σαφές ότι θα επανέλθουν. Σημειωτέον ότι, ενώ η Γερμανία συμμετείχε παραδοσιακά στην ετήσια «Θαλάσσια αύρα», φέτος επέλεξε να απόσχει, στέλνοντας το δικό της ευανάγνωστο μήνυμα. Σε αυτό το φόντο, η Βρετανία του Μπόρις Τζόνσον θέλησε ενδεχομένως να υπενθυμίσει ότι και μετά το Brexit έχει ιδιαίτερη αξία χρήσης για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, κάτι που ο Τζο Μπάιντεν δεν είχε λόγους να μην εκμεταλλευθεί.
Σε δύο βάρκες η Τουρκία
Την αξία της στο ΝΑΤΟ, ως δύναμη ανάσχεσης της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα (και όχι μόνον), έσπευσε να επιβεβαιώσει η Τουρκία. Οχι μόνο συμμετέχει στη «Θαλάσσια αύρα», αλλά έδωσε τη δυνατότητα στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά, στη διάρκεια της άσκησης, τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) TB2 Bayraktar, τα οποία, μάλιστα, ήταν εφοδιασμένα με «έξυπνα» πυρομαχικά της τουρκικής εταιρείας Roketsan. Οι εξελίξεις αυτές θορύβησαν τη Μόσχα και πρέπει να ήταν ένας από τους λόγους για τη συνάντηση του Σεργκέι Λαβρόφ με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Αττάλεια, την περασμένη Τετάρτη. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών προσπάθησε να καθησυχάσει τη Μόσχα, όπως έδειξε η δέσμευσή του ότι το φαραωνικό έργο για το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης, που θα ενώσει απευθείας τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά παρακάμπτοντας τα Δαρδανέλλια, δεν θα θέσει σε αμφισβήτηση τη συνθήκη του Μοντρέ (όπως είχε αφήσει να εννοηθεί πρόσφατα ο Ερντογάν). Παρ’ όλα αυτά, οι εντάσεις στις ρωσοτουρκικές σχέσεις μάλλον δεν θα εκτονωθούν εύκολα.
Πηγή: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου