Ποιους ενόχλησε η παρουσίαση του βιβλίου του καθηγητή Γιάννη Δρόσου για το άρθρο 16 και το Σύνταγμα;
Το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης μοιράστηκε τις τελευταίες μέρες ανάμεσα στην πολυαναμενόμενη (αλλά και εξαρχής υπονομευμένη) συζήτηση στη Βουλή για το έγκλημα των Τεμπών (την Τετάρτη) και την παρουσίαση ενός βιβλίου (του Σταύρου Λυγερού), στην οποία συμμετείχε για μια ακόμα φορά το ιδιότυπο δίδυμο των πρώην πρωθυπουργών Καραμανλή και Σαμαρά (την Τρίτη).
Αντίθετα, πέρασε εντελώς στα «ψιλά», μια άλλη παρουσίαση βιβλίου που κατά τη γνώμη μου είχε πολύ περισσότερο ενδιαφέρον. Εννοώ την παρουσίαση (επίσης την Τρίτη) του βιβλίου του ομότιμου Καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών Γιάννη Δρόσου, «Les Malheurs de la vertu, ή: Το άρθρο 16 και η κακομεταχείριση του συνταγματικού λόγου» (εκδόσεις Ευρασία).
Η παρουσίαση αυτή είχε ξεχωριστό ενδιαφέρον, τόσο επιστημονικά, όπως αποδείχτηκε από την παρουσία πολλών καθηγητών Πανεπιστημίου, αλλά και ανώτερων στελεχών της Δικαιοσύνης, όσο και πολιτικά, με την παρουσία στελεχών του ΠΑΣΟΚ (Κατρίνης, Παραστατίδης), του ΣΥΡΙΖΑ (Φάμελλος, Ξενογιαννακοπούλου, Σβίγκου, Χατζησωκράτης) και της Νέας Αριστεράς (Φίλης, Ηλιόπουλος). Παρών και ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος.
Για το βιβλίο μίλησαν ο Σωτήριος Ρίζος (Πρόεδρος ε.τ. του Συμβουλίου της Επικρατείας), ο Σπύρος Βλαχόπουλος (Καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών), ο Αντώνης Μεταξάς (Καθηγητής του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών) και ο Αντώνης Παπαγιαννίδης (Δημοσιογράφος). Τη συζήτηση συντόνιζε η δημοσιογράφος Δώρα Αναγνωστοπούλου.
Όλες οι παρεμβάσεις είχαν εξαιρετικό ενδιαφέρον και αξίζει να δημοσιευτούν, γιατί επιβεβαιώνουν από διαφορετικές σκοπιές και επιστημονική τεκμηρίωση τη σημασία του βιβλίου. Και είναι γεγονός ότι καμιά «Ομάδα Αλήθειας» δεν θα μπορούσε να τις αμφισβητήσει. Γι’ αυτό, εξάλλου, από τους εργοδότες της «Ομάδας Αλήθειας» επιλέχθηκε η μέθοδος της πλήρους αποσιώπησης: για τη συντριπτική πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης, αυτή η σημαντική εκδήλωση δεν υπήρξε ποτέ. Και βέβαια ούτε το βιβλίο του καθηγητή Δρόσου γράφτηκε ποτέ.
Περιορίζομαι εδώ να σταχυολογήσω από τις σημειώσεις μου μερικές εκδεικτικές παρατηρήσεις του κ. Ρίζου, ο οποίος ξεκίνησε λέγοντας ότι θαύμασε το βιβλίο και εξήγησε τους λόγους: «Το βιβλίο του κ. Δρόσου προσπαθεί να αποκαθηλώσει ένα “θαύμα”, δηλαδή τη μεταμόρφωση της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος σε διαδικασία ερμηνείας». Κατά τον κ. Ρίζο, τα συνταγματικά ζητήματα λύνονται με τη μέθοδο της ερμηνείας και «όταν αυτό δεν ευοδωθεί, προχωρούμε σε αναθεώρηση του Συντάγματος». Όμως στην περίπτωση του άρθρου 16 επιχειρήθηκε το αντίστροφο. Από τη στιγμή που διαδοχικές αναθεωρήσεις αρνήθηκαν την αλλαγή του άρθρου 16, οι υπεύθυνοι κατέφυγαν στην ερμηνεία. «Ήταν θέμα πίστεως», σχολίασε ο κ. Ρίζος. Και εξηγεί: «Πίστευαν επί χρόνια ότι οι συνταγματικές διατάξεις απαγόρευαν στους ιδιώτες να ασχοληθούν και με την ανώτατη εκπαίδευση. Μετά και την τελευταία αποτυχία το 2019, μια ομάδα καθηγητών των πανεπιστημίων άρχισε να σχεδιάζει το “θαύμα”. Και αργότερα ξεκίνησε και η πολιτική επιχείρηση “ιδιωτικά πανεπιστήμια”, με πράξη του απλού νομοθέτη». Και έτσι αποφεύχθηκαν οι «οχληρές διαδικασίες» της αναθεώρησης.
Ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου, στη δική του παρέμβαση δεν παρέλειψε να αναφερθεί αναλυτικά στο πού μας οδηγεί αυτή η εύκολη παράκαμψη των συνταγματικών επιταγών, με το επιχείρημα ότι είναι πλέον «ξεπερασμένες» και δεν χρειάζονται καν αναθεώρηση.
Ο καθηγητής Δρόσος χρησιμοποίησε ένα παράδειγμα: «Το Σύνταγμα περιέχει πάνω από δέκα φορές το ρήμα “απαγορεύεται”. Στο άρθρο 16 το “απαγορεύεται” ερμηνεύθηκε ως “επιτρέπεται”. Κατά το άρθρο 7 παρ. 2 του Συντάγματος “τα βασανιστήρια, οποιαδήποτε σωματική κάκωση […] ή άσκηση ψυχολογικής βίας […] απαγορεύονται […]”, ενώ κατά το άρθρο 19 παρ. 3 απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών μέσων που έχουν αποκτηθεί μεταξύ άλλων και κατά παράβαση του ίδιου άρθρου, δηλαδή του άρθρου που διαφυλάσσει ως “απόλυτα απαραβίαστο” το απόρρητο “της ελεύθερης επικοινωνίας” με “οποιονδήποτε” τρόπο. Οι διατάξεις αυτές ψηφίστηκαν το 1975 υπό τη νωπή τότε φρίκη των βασανιστηρίων και των γενικευμένων παρακολουθήσεων που διέπραττε η χούντα. Από τότε όμως κύλισε μισός αιώνας ζωή, προέκυψαν νέες καταστάσεις, κλπ. κλπ. κλπ. Μπορούν οι διατάξεις αυτές να αγνοήσουν τις νέες αυτές πραγματικότητες και να εμποδίζουν τις αποτελεσματικές ανακρίσεις και παρακολουθήσεις; Τμήμα ενός “επαυξημένου Συντάγματος” (αγαπημένο εφεύρημα του φίλου Βαγγέλη -Constitution gonfleé θα ήταν ίσως μια απόδοση στα γαλλικά) δεν είναι άλλωστε και οι διατάξεις αυτές; Τι εμποδίζει μια “επαυξημένη” ερμηνεία των διατάξεων αυτών με την δημιουργική ενσωμάτωση διεθνών πρακτικών; Τι εμποδίζει να εισαχθούν “επαυξημένες ανακριτικές μέθοδοι” –“enhanced interrogation”-, κατά τον αποτρόπαιο τεχνικό (νομικά και πραγματικά) όρο εισήγαγαν οι ΗΠΑ μετά το 2001;»
Και λίγο αργότερα, ο κ. Δρόσος πρόσθεσε:
«Σε πρόσφατη (4 Μαΐου 2025) συνέντευξή του στον γνωστής εγκυρότητας δικτυακό τόπο Politico ο Πρόεδρος Τραμπ ρωτήθηκε, με αναφορά στα δικαιώματα σε δίκη που κατοχυρώνει με την Πέμπτη Τροποποίηση [Fifth Amendment] το Σύνταγμα της χώρας του, αν θα τηρήσει [uphold] το Σύνταγμα. Ο Τραμπ, έχοντας επισημάνει με έμφαση ότι δεν συμφωνεί με την αντίληψη ότι το δικαίωμα σε δίκη [the Fifth Amendment] παρέχει ίσα δικαιώματα σε πολίτες και μη πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών, επικαλέσθηκε, και αυτός την πραγματικότητα της ζωής: “μα [αν αναγνωρίσουμε το δικαίωμα σε δίκη και σε μη πολίτες] μιλούμε για ένα ή δύο ή τρία εκατομμύρια δίκες”, και στο ερώτημα αν θα τηρήσει το Σύνταγμα απάντησε: “Δεν γνωρίζω. Σας απαντώ επαναλαμβάνοντας ότι διαθέτω λαμπρούς νομικούς που εργάζονται για εμένα, και αυτοί ασφαλώς θα ακολουθήσουν αυτά που είπε το Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court)”.
Κάτι δεν θυμίζει; Δεν παραβιάζω το Σύνταγμα, έχω πολιτικές που μπορούν να εφαρμοστούν μεν, αλλά πρέπει να διέλθουν από τους συνταγματικούς διαδρόμους, πράγμα που και “η ζωή” κι εγώ απεχθανόμαστε, διαθέτω λαμπρούς νομικούς που ερμηνεύουν το Σύνταγμα κατά πως γουστάρω, σε αυτούς και μόνον απευθύνομαι, οι άλλοι είναι για πέταμα, έχω Δικαστήριο που έχω κάθε λόγο να προσδοκώ ότι δεν θα με εμποδίσει. Σχηματικά ίσως, αλλά, νομίζω, όχι ανακριβώς, η επίθεση του Τραμπ στο Σύνταγμα της χώρας του με τη συνδρομή των “λαμπρών νομικών” του ισοδυναμεί με την επίθεση της Εθνοφρουράς του στους πολίτες της χώρας του ή και με τη γενικευμένη επίθεση σε κάθε έννοια νομικής δεσμευτικότητας, εθνικού ή και διεθνούς δικαίου».
Με τις ελάχιστες αυτές αναφορές νομίζω ότι επιβεβαιώνεται το αρχικό μου σχόλιο για τη σημασία της εκδήλωσης και την αξία του βιβλίου. Και βέβαια εξηγείται απολύτως η υποδοχή που της επιφύλασσαν τα ΜΜΕ της χώρας. Άλλωστε ο Πρόεδρος Τραμπ είναι το νέο πρότυπο του επιτελάρχη του Μεγάρου Μαξίμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου