Διεθνώς αναγνωρισμένος, αμφισβητημένος, αποθεωμένος, σαφώς όχι απλή περίπτωση ο Jan Fabre, super star στο Βέλγιο και στην Γαλλία -τιμώμενος απ το Λούβρο!- την Σουηδία, την Φιλανδία, την Γερμανία, την Αυστρία, την Ουγγαρία, την Πορτογαλλία δεν είναι μια υπόθεση Βαλκάνια οικεία. Σκίτσα, γλυπτά, εγκαταστάσεις, παραστάσεις, εμμονές, αναμετρήσεις, προκλήσεις, προσβολές, θρίαμβοι, ανησυχία απ αυτές που τρώνε τα σωθικά και έκφραση για το θάνατο, την ανθρωπινή επιβολή, την εξουσία, τη τρέλα, τη χυδαιότητα, το τρόμο. Παντού, όπου δείχνεται η δουλειά του το κοινό αντιδρά, μισεί ή λατρεύει, θαυμάζει ή αποτροπιάζει, αλλά συγκινείται, δε μένει αδιάφορο, αλλάζει απόψεις και κάποτε θέσεις ζωής. Μηπώς αυτό δεν οφείλει να κάνει η τέχνη;
Από την Αλεξάνδρα Τσόλκα
Προσωπικά ακουστά τον έχω και αυτό διαβάζοντας κομμάτια, παλαιότερα, στην Lifo. Πως η τραγωδία απ’ το αρχαίο δράμα, αντιμετωπίζεται όχι με τα διαφορετικά της έργα, αλλά ως ένα ενιαίο σώμα αρχετυπικών, συμβολικών και αιωνίων ανθρωπίνων παθών μέσα από μια παράσταση που διαρκούσε 24 ώρες αλληλεπιδρώντας ο χρόνος και το έργο σε ηθοποιούς και κοινό μαζί. Το είχα βρει συγκλονιστικό ως σύλληψη και προσπάθεια ανίχνευσης ειδικά στα δικά μας καλλιτεχνικά δεδομένα, που κακά τα ψέματα, μετά τον Κουν, η μεγαλύτερη πρόταση και σύγκρουση θεατρική που έγινε αφορούσε στο αν έπρεπε να παίξει η όχι ο Ρουβάς στην Επίδαυρο!
Προφανώς και δεν είμαι σε θέση να κρίνω, μιας και θεατρική παιδεία έχω, αλλά όχι αφοσίωση στο είδος, ώστε να παρακολουθώ όλες τις εξελίξεις και να αξιολογώ πέρα απ το μ αρέσει η δε μ αρέσει, με ικανοποιήσει ή όχι, μια παράσταση.
Και επειδή, δυστυχώς κιόλας, δεν είμαι πια σε εκείνη την ηλικία που επιβάλλεται να αποδημεί, να γκρεμίζει το παλιό και να πειραματίζεται, αδυνατώντας να αισθανθώ την πρωτοπορία, αλλά εκτιμώ αυτό στο οποίο εκπαιδεύτηκα από νωρίς, δεν μπορώ -σε αντίθεση με όλη την ελληνική επικράτεια απ ότι βλέπω!- να κρίνω τον Γιαν Φαμπρ. Στα στιγμιότυπα του αποσπασματικού έργου που προβάλλονται κατά κόρον αυτή τη στιγμή στο διαδίκτυο, ναι, είδα την εμμονή με το γυμνό, καθώς και το χορευτικό των γενετικών οργάνων των ηθοποιών, που από ότι παρατηρώ, αιχμαλωτισμένα και σαγηνεμένα παρακολούθησαν όλοι. Είναι ψιλά γράμματα, βέβαια το ότι στο αρχαίο δράμα όλα ξεκίνησαν όταν ο χορός αποτελούταν από υποκριτές που υποδύονταν τους Σατύρους, με γυμνούς φαλλούς, ωμό ερωτισμό, φυσικότητα, αχαλίνωτα περιπαικτική διάθεση, ευθυμία, ώστε να μειώνεται κάθε ανθρώπινο πάθος και λύπη.
Ο Πρατίνας δημιούργησε ως ξεχωριστό είδος της ποίησης το σατυρικό δράμα, στην ουσία αφήνοντας απελευθερώνοντας την θεματολογία της τραγωδία απ τον χορό των Σατύρων, ενώ ο κρατώντας τον στο νέο είδος, πλάστηκε η σίκκινις, δηλαδή η πρωτόγονη, γυμνική, «ακόλαστη», ερωτικά ωμή όρχηση. Βέβαια, το να κοιτάς σήμερα, με τα δικά μας χριστιανικά ιδεώδη τα χορευτικά πέη του Φαμπρ, ως άλλη κυρία Λουκά, σοκαρισμένα αλλά όχι το κυρίως θέμα είναι αν μη τι άλλο ολέθριο λάθος και ας το ξεπεράσουμε, χωρίς πολλές συζητήσεις. Η τέχνη και δη του θεάτρου είναι το μόνο πια πεδίο που μας απόμεινε και αξίζει αδιαπραγμάτευτης ελευθερίας και ας κριθεί το κάθε έργο εκ του αποτελέσματος και όχι από πουρατινισμούς σαν αυτούς που πέταγαν στην πυρά γυναίκες στο Σάλεμ γιατί χόρευαν γυμνές τις νύχτες, σε μέρη που απαγορευόταν τόσο το γυμνό, όσο και ο χορός και η σεξουαλικότητα.
Στα περιβόητα απόσπασμα της «μαλαπέρδας» όπως γράφτηκε κατά συρροήν, είδα όμως και μια συγκλονιστική, συμβολική θέση για τις Βάκχες, που δεν συζητήθηκε όσο τα πέη που χόρευαν συρτάκι. Είδα μια προσέγγιση με ηθοποιούς απίστευτα συγχρονισμένους, δουλεμένους, δυνατούς, υπεράνθρωπα εκφραστικούς, όπου ήταν αγριευτικη, θεοφαγική, σοκαριστική, εντυπωσιακή ως δουλειά και με έναν Διόνυσο, μεγάλο σε σάρκα και υποκριτική να είναι σχεδόν ρευστός στον μονόλογο του, σαν οργισμένος και ακατανόητος θεός, μπροστά στο βλέμμα των κοινών θνητών…
… Τα social media ξανά, οι opinion leaders του face book και του tweeter, οι αρθρογράφοι του αδηφάγου διαδυκτίου, αμέσως πέταξαν στην πυρά προσβεβλημένοι το Φαμπρ συνολικά με ομόφωνη ετυμηγορία λαϊκού δικαστηρίου. Φυσικά και θίχτηκαν για τους χιτώνες, τα σανδάλια απ’ το Μοναστηράκι και την μουσειακή προσέγγιση του αρχαίου δράματος που επιχειρείται πλην ελαχίστων εξαιρέσεων στην χώρα τα τελευταία χρόνια, αλλά γιατί ένας ξένος, ένας Βέλγος ήρθε μήνα Μάρτιο να αναλάβει το Φεστιβάλ Αθηνών. Παραδέχτηκε μάλιστα πως μη γνωρίζοντας την καλλιτεχνική παραγωγή στην Ελλάδα, θα επικεντρωθεί σε βελγική θεματολογία, ενώ το φεστιβάλ ήταν και πρέπει να παραμείνει διεθνές και όχι να δίνεται το Ηρώδειο σε παραγωγές ακόμα και για τις εξετάσεις Ωδείων –που λέει ο λόγος. Εδώ είναι το ζήτημα λοιπόν, στον διευθυντή Φάμπρ και την επιλογή μιας κυβέρνησης και όχι στην ποιότητα του καλλιτέχνη Φάμπρ, λοιπόν. Ποιοί δεν θα λυμαίνονται από δω και μπρος Ηρώδειο και Επίδαυρο, που δεν είναι τσιφλίκι κανενός στο κάτω κάτω.
Τι στόχοι υπάρχουν για τη σπουδαία κληρονομία της χώρας, που λόγω γλώσσας και χώρου είναι πολύτιμη για την ανθρωπότητα; Ποιοι δικοί μας μεγάλοι δημιουργοί, αιρετικοί η μη, προκλητικοί, συμβατικοί, παραδοσιακοί ή πρωτοποριακοί, θα μπορούσαν να έχουν όραμα και θέση στον αντίποδα του Φάμπρ; Αυτοί –αν υπάρχουν σήμερα- και σε ένα υπόγειο, όπως έκανε κάποτε ο Κουν, θα παράγουν μεγάλη τέχνη, ικανή να αλλάξει ζωές και σώσει ψυχές. Το αν κουνιέται η «μαλαπέρδα» των ηθοποιών ρυθμικά, είναι το προφανές, αν μας φταίει ο Φαμπρ είναι το προβλέψιμο αλλά το αν το Υπουργείο Πολιτισμού κάνει κινήσεις απλού εντυπωσιασμού ανερμάτιστα είναι το ζητούμενο.
Όπως και το αν βοηθιέται η καλλιτεχνική δημιουργία στην χώρα μας, ή όλοι οδηγούνται στις σχεδόν τηλεοπτικές αρπαχτές, με ηθοποιούς αναγνωρίσιμους απ τα σίριαλ το καλοκαίρι και το χειμώνα σε μονολόγους για να μη πληρώνουν μεροκάματα. Αντί γι αυτά όμως και την ειλικρίνεια προτιμούμε να πούμε ποσό θιχτήκαμε γιατί ένας ξένος αποδέχτηκε μια τιμητική θέση για αυτόν, στην χώρα που γέννησε το θέατρο και την υψηλή του τέχνη, ενώ το έργο του μετριέται με όρους σόου σε στριπτιζάδικο! Την τέχνη, φαίνεται την προσαρμόσαμε, στα μεγέθη μας και την παγιδεύσαμε ως εξυπνάδα είκοσι λέξεων στο tweeter και ανάρτηση με πολλά like και γελαστές φατσούλες στο κλειστοφοβικό face book…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου