Δημήτρης Σταράκης
Σε μια εποχή όπου η φτήνια κοστίζει ακριβά στην τηλεόραση, μια εκπομπή τη δημόσιας τηλεόρασης καταφέρνει να αναδείξει τον πλούτο του ανθρώπου και να μιλήσει για το αμίλητο του θανάτου. «Το μαγικό των ανθρώπων», η εκπομπή που προβάλλεται κάθε Τρίτη στις 21:30 από τη συχνότητα της ΕΡΤ2 αποτελεί την τολμηρή απόπειρα της καθηγήτριας μου, Φωτεινής Τσαλίκογλου και της σκηνοθέτιδας Πέννυς Παναγιωτοπούλου να επανατοποθετήσει το ζήτημα της απώλειας στην δημόσια θέα. Σε μία εποχή όπου μαθαίνουμε ότι «πρέπει να σκεφτόμαστε θετικά», σε μία εποχή όπου «πρέπει να διώχνουμε τις σκέψεις που μας προκαλούν δυσφορία», η εκπομπή τολμά να μας επαναφέρει σε αυτό που είναι πραγματικά ο άνθρωπος: Ένα σώμα που μιλά, έρχεται και πορεύεται στη ζωή μόνο μέσα από την απώλεια. Η βίαιη απόδραση μας από τον παράδεισο της μήτρας, η απρόσμενη αποκοπή μας από το στήθος, οι διαψεύσεις των μικρών και μεγάλων προσδοκιών μας, ακόμα και το τέλος ενός έντονου οργασμού όλα αυτά είναι μικροί θάνατοι, τους οποίους καλούμαστε να διαχειριστούμε στην καθημερινότητα μας.
Μέσα από μία υποδειγματική, ως προς τον σεβασμό και όχι την κίτρινη, εμπορική εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου, ακούσαμε την τραγική ιστορία της Λένας Παμπούκη, η οποία έχασε και τα δυο της παιδιά, το ένα μάλιστα στο τραγικό αεροπορικό δυστύχημα του 1999 με το πρωθυπουργικό Φάλκον, στην πτήση όπου χάθηκε και ο πρώην σύζυγος της, τότε υφυπουργός εξωτερικών Γιάννος Κρανιδιώτης. Η αφήγηση της ταράζει, δεν είναι ευχάριστη, αλλά είναι σίγουρα καθηλωτική. Μία ιστορία που μας φέρνει αντιμέτωπο με το γεγονός που γνωρίζει ο άνθρωπος, ως σκεπτόμενο πλάσμα: Το θάνατο. Είτε αποδεχτούμε τον Φρόυντ, ο οποίος μας λέει ότι η ασυνείδητη σκέψη του ανθρώπου ως κινητήρια δύναμη είναι άχρονη και αθάνατη, είτε ακολουθήσουμε τον Χάιντεγκερ, ο οποίος υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος, μόλις γεννηθεί ξεκινά χωρίς επιστροφή την πορεία φθοράς προς τον ίδιο το θάνατο του, η απώλεια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Τα βάσανα από την προσπάθεια να διαχειριστούμε αυτήν την κατάσταση δεν είναι αμελητέα. Ο άνθρωπος όμως επιβιώνει διαμέσου αυτής της προσπάθειας: Της έλλειψης που τον φέρνει αντιμέτωπο με τον ίδιο του τον εαυτό, της απουσίας που τον καλεί να τη διαχειριστεί και τέλος, την επιλογή της συνύπαρξης και επιβίωσης του μέσα σε έναν κόσμο με αντικείμενα και πλάσματα.
Ο κυρία Παμπούκη μας λέει ότι δεν επέλεξε να δημιουργήσει ένα κέλυφος σκληράδας, προκειμένου να υψώσει ασπίδα απέναντι στον βιωμένο της πόνο. Αντίθετα, μέσα από την προσπάθεια και τις στιγμές του πόνου, επέλεξε να ανοιχτεί στον κόσμο, να νιώθει αυτές τις ανεπανάληπτες στιγμές της καθημερινής ζωής. Το άγγιγμα της μουσούδας ενός σκύλου, την επίσκεψη καλών φίλων, την παρατήρηση του καρπού που ανθίζει ανάμεσα στο τσιμέντο, το άκουσμα των γειτόνων και βέβαια, την ποίηση, αυτήν τη διαδικασία την άναρχη, την πραγματικά αληθινή για την ανθρώπινη έκφραση, για να γυρίσω πάλι στον Χάιντεγκερ.
Αυτό είναι το μαγικό της ζωής των ανθρώπων: Αυτή η ακατανόητη, απρόσμενη ικανότητα τους να πορεύονται στη ζωή, μέσα από οδυνηρές καταστάσεις. «Πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο», μας έλεγε ο Καμύ. Η κυρία Παμπούκη μας έδειξε ότι ίσως αυτή η ευτυχία δεν μπορεί να υπάρξει με όρους εκπλήρωσης κάθε επιθυμίας μας (κάτι το οποίο είναι πολύ πιθανό να μας οδηγούσε στην τρέλα), αλλά με το άνοιγμα μας στις ανθρώπινες εμπειρίες, του πόνου και της χαράς. Του πένθους και της αναγέννησης, της σκιάς και του φωτός. «Ειμαστε φθαρτοί, ας ζήσουμε», όπως ακούσαμε από τα χείλη της Φωτεινής Τσαλίκογλου.
Είμαστε τυχεροί για την εκπομπή αυτή. Είμαστε τυχεροί που η δημόσια τηλεόραση μας φέρνει αντιμέτωπους με αυτό που η καταναλωτική κοινωνία της δημιουργίας ψευδοευτυχίας επιθυμεί επιμελώς να κρύψει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου