Η Ραφαέλα Καρά, ξαφνικά βρέθηκε να αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο στην προεκλογική εκστρατεία της υποψήφιας του Κομμουνιστικού Κόμματος Χιλής, Ζανέτ Χάρα.
Ξαφνικά, οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές της 16ης Νοεμβρίου στη Χιλή απέκτησαν ενδιαφέρον και στην Ιταλία κι όχι μόνον για πολιτικούς λόγους. Και τούτο γιατί μία από τις πιο διάσημες εκπροσώπους της ιταλικής ποπ κουλτούρας σε ολόκληρο τον κόσμο, η ξακουστή Ραφαέλα Καρά, ξαφνικά βρέθηκε να αποτελεί, ακόμη κι εάν σήμερα δε βρίσκεται εν ζωή, το κεντρικό πρόσωπο στην προεκλογική εκστρατεία της υποψήφιας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής Ζανέτ Χάρα.
Στις συγκεντρώσεις της και στους δρόμους του Σαντιάγο, εμφανίστηκαν μεμιάς μεγάλες κόκκινες αφίσες, με μία ασπρόμαυρη φωτογραφία της Ραφαέλα Καρά με ένα ασπρόμαυρο πορτρέτο της διάσημης Ιταλίδας σε νεαρή ηλικία, συνοδευόμενο από τις λέξεις: «Siempre voto comunista» («Ψηφίζω πάντα κομμουνιστές»), ένα σφυροδρέπανο και από κάτω, στα ιταλικά, «una di noi» («Μία από εμάς»). La Libre Arte & Diseño 💎 (@la_libre_arte)
Η είδηση φυσικά έκανε πάταγο στην Ιταλία της νεοφασίστριας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι. Δεν είναι εύκολο σε μία τέτοια στιγμή, όπου η ακροδεξιά κυβέρνηση πασχίζει να ξαναγράψει την Ιστορία, να γίνεται και μάλιστα από καραμπόλα η αναγέννηση αυτής της πτυχής του χαρακτήρα και της ιδιοσυγκρασίας της κατεξοχήν ποπ εκπροσώπου της Ιταλίας στο απόγειο της παντοδυναμίας της κοινωνίας του θεάματος. Τότε που η τηλεόραση, τα πολύωρα σόου και οι σουμπρέτες τους κι η ελαφρά μουσική συνετέλεσαν στη μετάβαση από τα ταραγμένα «Μολυβένια Χρόνια» στη πλήρη απολιτικοποίηση και την κυριαρχία του Μπερλουσκονισμού. Κι η Ραφαέλα Καρά συνέβαλε όσο καμία άλλη στη μετάβαση αυτή, ήταν η σημαιοφόρος της , η επιτομή του γκλάμουρ και της ελαφρότητας, του ‘70 της ντίσκο και της ευμάρειας και του ατομικισμού του ‘80, που σήμερα μιμείται στο έπακρο μέσω των ΜΚΔ η πολιτική, προβάλλοντας μία ειδυλλιακή εικόνα των εκπροσώπων και των έργων της.
Η αφίσα ως πολιτική δήλωση της βάσης προς τη χαρά
Μάλιστα, η επιλογή αυτή της Καρά ως κεντρικού προσώπου στην εκστρατεία του ΧΚΚ έρχεται σε μία στιγμή που η ίδια η εκλογή της Χάρα ως ηγέτιδας της χιλιανής αριστεράς και, κατά συνέπεια, ως υποψήφιας για τη διαδοχή του προέδρου Γκαμπριέλ Μπόριτς στις εκλογές του Νοεμβρίου προκαλεί μεγάλες συζητήσεις στη Χιλή. Γιατί εάν ο Μπόριτς θεωρητικά ξεπήδησε μέσα από τους ακτιβιστικούς αγώνες και πρότασσε ένα προσωπείο ευρύτερης αποδοχής κι αριστερής υποστήριξης, είναι δύσκολο σε μία χώρα όπως η Χιλή, όπου η κληρονομιά του Πινοτσέτ είναι ακόμη ζωντανή στην κοινωνία, να γίνει αποδεκτή μία κατ’ εξοχήν κομμουνίστρια υποψήφια. Η 51 ετών πρώην Υπουργός Εργασίας Χάρα, μάλιστα, πασχίζει να πείσει πως η ίδια «αποστασιοποιείται» από τις κατευθυντήριες γραμμές του ΚΚ. Μαζί με την εκπρόσωπο του προέδρου, Καμίγια Βαγιέχο, η Χάρα έκτιζε το προφίλ της πιο μετριοπαθούς και διαλλακτικής φωνής μέσα στην κυβέρνηση ευρύτερης προοδευτικής στήριξης του Μπόριτς. Μόνο που, όπως συμβαίνει συχνά, η «βάση» του κόμματος δεν την άφησε.
Γιατί το βιβλιοπωλείο La Libre Arte στο Σαντιάγο της Χιλής, γνωστό για τις ακτιβιστικές πρωτοβουλίες του, δημοσίευσε μια ανάρτηση στο Instagram, κάνοντας το ΚΚΧ και το νεολαιΐστικο κίνημα. Επίσης, διέθεσε στο κοινό μια αφίσα περιορισμένης έκδοσης 70 x 50 εκ. (τυπώθηκαν μόνο 200 αντίτυπα) με το πρόσωπο της Ραφαέλας Καρρά, με τη γνωστή φράση «ψηφίζω πάντα κομμουνιστές», το «είναι μία από εμάς» και το σφυροδρέπανο.
Η φράση «ψηφίζω πάντα κομμουνιστές», έχει μείνει διάσημη και παραπέμπει σε μια ιστορική συνέντευξη που έδωσε τον Ιούνιο 1977 η Καρά στο τότε μεγάλης κυκλοφορίας περιοδικό Interviù (τεύχος 55), εκδηλώνοντας ανοικτά τις πολιτικές της πεποιθήσεις. Υπενθυμίζουμε πως εκείνη την εποχή, το PCI του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ ήταν η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη και συμμετείχε σκιωδώς στη διακυβέρνηση της χώρας. Το ‘77 επίσης ξεσπούσε η βραχεία εξέγερση των νέων, με τις καταλήψεις και τα άρματα μάχης που βγήκαν στην (κομμουνιστική) Μπολόνια. Η Καρά ήταν ένα σύμβολο σε μία εποχή που ο κυριαρχούσε πολιτιστικός ρεφορμισμός κι ο κυνισμός μίας αήθους πολιτικής (Αντρεότι, Λίτσιο Τζέλι και Ρ2, Κράξι) : όπως η ίδια διηγείται, η παραγωγή παρά τη θέλησή της, έβγαλε στον αέρα το διάσημο σόου της Ma che sera Carrà, τη μέρα που είχαν απαγάγει τον Άλντο Μόρο οι Ερυθρές Ταξιαρχίες.
Κι όμως η ίδια με τέτοιου είδους δηλώσεις ή κι άλλες πράξεις της βοηθούσε να περάσει ένα μήνυμα ανθρωπιάς μέσα από τις «γκλαμουράτες» τηλεοπτικές παραγωγές που στόχο είχαν να «αναισθητοποιήσουν» και να
«αστικοποιήσουν” όπως έλεγε στα «Κουρσάρικα Γραπτά» του ο Π.Π. Παζολίνι «πολιτιστικά, ψυχολογικά και πιο εντυπωσιακά, σωματικά», σε όλες τους βαθμούς και τις πτυχές της ζωής την κοινωνία.
Η ανθρώπινη και ταξικά μαχητική πλευρά της Καρά
Η ανθρώπινη και ταξική φύση της Ραφαέλας Καρά κυρίως αναδεικνύεται έμπρακτα από ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο, που καταγράφηκε στα χρόνια του μεγάλου ρεφορμισμού και της πολιτιστικής μεταμόρφωσης στην Ιταλία. Τότε που ο Κράξι κι η γενετική μετάλλαξη του (άλλοτε μαχητικού) σοσιαλιστικού PSI βρισκόταν στην πλήρη ακμή του: Τη σεζόν 1986/1987, προσκλήθηκε να παρουσιάζει την διάσημη και διαχρονική εκπομπή Domenica In. Στις 12 Οκτωβρίου 1986 έδωσε συνέντευξη στην ίδια και την εκπομπή της, ο πρόεδρος της Confindustria, του ιταλικού ΣΕΒ Λουΐτζι Λουκίνι, ένας βιομήχανος από το Μπέργκαμο, που ήταν ο συνδετικός κρίκος των εργοδοτών με την κυβέρνηση. Ο Λουκίνι ήταν ο πρωτεργάτης της «ταξικής εκδίκησης» των βιομηχάνων στους εργαζόμενους και τις κινητοποιήσεις του ‘60 και ‘70, μέσα από τις ευνοιοκρατικές πολιτικές του Κράξι υπέρ της εργοδοσίας. Ήταν τότε που με την κατάργηση της αναπροσαρμογής της μισθολογικής κλίμακας φόρτωσε η εργοδοσία το κόστος της μείωσης του πληθωρισμού στους εργαζόμενους, ενώ οι δημόσιες δαπάνες (για ύποπτες επιδοτήσεις) διογκώθηκαν τόσο, που το χρέος, τα σκάνδαλα κι η οφθαλμοφανής οδήγησαν τα κυβερνώντα κόμματα της Πρώτης Δημοκρατίας στην εξαφάνιση και συνέβαλαν στην άνοδο του Μπερλουσκονισμού.
Ο Λουκίνι ήταν ένα πραγματικό αφεντικό, αλλά ήξερε πώς να αυτοπροβάλλεται δημόσια ως καινοτόμος, μερικές φορές ακόμη κι ως αριστερός–εξ ου κι η στήριξη στον ευεπίφορο απ’ όλες τις απόψεις Κράξι. Μάλιστα στην τηλεοπτική εκπομπή της Καρά αυτοπαρουσιάσθηκε ως προοδευτικός, ανοικτόμυαλος, μοντέρνος. Μία προκλητική εμφάνιση που προκάλεσε οργή, καθώς την ίδια ώρα, οι εργάτες στα χαλυβουργεία Bisider, τα οποία ο Λουκίνι είχε αποκτήσει από την IRI με πολύ ευνοϊκούς όρους, για μήνες, έδιναν μια σκληρή μάχη ενάντια στις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας στις οποίες τους είχαν υποβάλει η νέα ιδιοκτησία. Το συνδικάτο μετάλλου FIOM Brescia μάλιστα εξέδωσε μία καταγγελία, θεωρώντας ότι το θέμα θα τελείωνε εκεί.
Τα πράγματα δεν συνέβησαν όμως έτσι. Γιατί την ίδια ημέρα κιόλας, η γραμματεία της Ραφαέλα Καρά κάλεσε το συνδικάτο και την επόμενη 19 Οκτωβρίου, έβγαλε στην εκπομπή τον χαλυβουργό εργάτη στο εργοστάσιο της Μπρέσα Μάριο Βαριάντι, ο οποίος αφηγήθηκε όλες τις αδικίες και τις άθλιες συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο, προκαλώντας πανιταλική συγκίνηση. Μπορεί στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας στη Χιλή, η σκηνή τούτη να ξαναμεταδωθεί.
Μα τι σκεπτόταν τότε η Καρά, τολμώντας να δώσει φωνή σε ανθρώπους χωρίς γκλάμουρ, σε μία εκπομπή μάλιστα διασκέδασης και αναισθητοποίησης των συνειδήσεων από τα καθημερινά προβλήματα; Δεν ήξερε πως βρισκόταν στο Μιλάνο του ‘80, που είχε πλέον μεταμορφωθεί από την ναυαρχίδα της αντίστασης στον φασισμό και την πρωτοπόρο στους απεργιακούς αγώνες και τα νεολαιΐστικά κινήματα, στον συβαριτισμό του Milano da bere (την πόλη του ποτού); Η ίδια έδωσε μετ’ ολίγον την απάντηση της μέσα από το Il Manifesto: «Ζούμε σε ένα δημοκρατικό κράτος όπου όλοι έχουν το δικαίωμα να απαντούν, ειδικά σε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα που ισχυρίζεται ότι είναι δημοφιλές και δεν πρέπει να περιορίζει το κοινό του στα μεγάλα ονόματα και να αποκλείει αυτούς που ο (εθνικός συγγραφέας) Μαντσόνι αποκαλούσε ταπεινούς».
Περιττό να πούμε ότι την επόμενη σεζόν η Καρά δεν παρουσίαζε πλέον την Domenica In, και κανείς στη RAI δεν της προσέφερε καμία άλλη δουλειά. Σε βαθμό που αναγκάστηκε να δεχτεί ένα διετές συμβόλαιο με την Fininvest του Μπερλουσκόνι (η πρώτη και μοναδική φορά που η μεγάλη ντίβα της ιταλικής τηλεόρασης δούλεψε στα δίκτυα του μεγιστάνα).
Παντοτινό σύμβολο στη Χιλή
Η Καρά η οποία πέθανε το 2021, έγινε δημοφιλής στη Χιλή τη δεκαετία του 1980 μετά τις εμφανίσεις της στο φεστιβάλ Viña del Mar. Ο θρίαμβός της κορυφώθηκε το 1982, όταν κατέκτησε τις καρδιές και τις εντυπώσεις στο φεστιβάλ σε μια παράσταση που της χάρισε την αναγνώριση από την κριτική επιτροπή και το βραβείο από κοινού με τους Raphael, The Police, Los Pecos και Miguel Bose.
Μάλιστα αυτή η ερμηνεία αργότερα έγινε ένα από τα σύμβολα της ελευθερίας στη Χιλή. Η εκφραστικότητα της Καρά και το μπρίο της ερχόταν σε αντίθεση με μια χώρα υπό στυγνή δικτατορία και ηθικούς περιορισμούς. Γι’ αυτό ο 57χρονος Σέσαρ Παδίγια, ιδιοκτήτης της La Libre Arte, επέλεξε την εικόνα της Ραφαέλα Καρρά για να υπενθυμίσει στην Χάρα, από πού πηγάζει και ποιές είναι τα σύμβολα που πλαισιώνουν την ιδεολογία της. Όπως επεσήμανε ο Παδίγια σε συνέντευξη του στην ιταλική La Repubblica, αμέσως μετά τη νίκη της στις προκριματικές εκλογές φάνηκε ότι η Χάρα θέλησε να αποστασιοποιηθεί από το Κομμουνιστικό Κόμμα, προκειμένου να προσελκύσει πιο εύκολα ψήφους από τη μετριοπαθή αριστερά. Και αυτό που θέλαμε να πούμε με αυτήν την αφίσα ήταν: το να είσαι κομμουνιστής δεν είναι αμαρτία. «Κοιτάξτε την Ραφαέλα Καρρά, δεν ντράπηκε ποτέ γι’ αυτό, το αντίθετο! Η ιδέα μας λειτούργησε».
Μάλιστα, οι δημοσκοπήσεις μοιάζουνε να επιβεβαιώνουν την πρωτοβουλία του Παδίγια: σε πρόσφατη σφυγμομέτρηση στη La Tercera δίνει στην –κομμουνίστρια–Χάρα ως κεντροαριστερή υποψήφια – το 27% των ψήφων, πολύ λίγο να υπολείπεται από το 30% του ακροδεξιού υποψηφίου Χοσέ Αντόνιο Καστ.
Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών θα διεξαχθεί στις 16 Νοεμβρίου. Νεότερη δημοσκόπηση του ίδιου μέσου εντούτοις αυξάνει σε 14% τη διαφορά ανάμεσα στους δύο αντιπάλους, όμως ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς κι η συμβολή της Καρά μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη.
Γιατί στη Χιλή η Καρά εξακολουθεί να συνδέεται στενά με τον προοδευτικό κόσμο. Μάλιστα εκεί η διάσημη τραγουδίστρια και show woman, είναι αποδεκτή όχι μόνον ως εικόνα του Κομμουνισμού, αλλά και ως πρωτοπόρος της στήριξης του αγώνα LGBTQ+.
Το 2016 σε άλλη συνέντευξή της στο La Verità είχε ταχθεί υπέρ της υιοθεσίας από ομοφυλόφιλα ζευγάρια, υπενθυμίζοντας πως και την ίδια από βρέφος σχεδόν την ανέθρεψαν η μητέρα κι η γιαγιά της: «Αφήστε να βγούνε τα παιδιά από τα ορφανοτροφεία. Δεν μεγαλώνουν άσχημα με δύο μητέρες. Εγώ έπαθα κάτι;», είχε τονίσει εμφατικά τότε η Καρά.
Αυτό τονίζει άλλωστε κι ο Παδίγια. «H Καρά ήταν αγαπητή σε όλη τη Νότια Αμερική, αλλά στη Χιλή έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Όχι μόνο ως καλλιτέχνης, αλλά και ως σύμβολο ανοιχτής και συμπεριληπτικής πολιτικής».
Κι αυτό είναι το μήνυμα της βάσης προς την Χάρα: να μην σποστασιοποιηθεί από την ανθρώπινη και πραγματικά ταξική πλευρά των προβλημάτων που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η χώρα.
Μέσα από το πρόσωπο της Καρρά και την υποψηφιότητα της Χάρα, η χιλιανή αριστερά επιδιώκει να ανακτήσει τον λαϊκό χαρακτήρα της πολιτικής δράσης και θεωρίας, που ακόμη και στην περίοδο της διακυβέρνησης του Γκαμπριέλ Μπόριτς έχει υποχωρήσει, υποκύπτοντας στους συμβιβασμούς με την τάξη πραγμάτων, μέσα και έξω από τη χώρα.
Ωστόσο στους προκλητικούς, απ’ όλες τις απόψεις, καιρούς που ζούμε η επιστροφή στη «βάση», στην πραγματικά ανθρώπινη, λαϊκή, πλευρά και στην κοινωνία των πολιτών, είναι η απάντηση. Κι η εικόνα της Ραφαέλας Καρά να δηλώνει «πάντα ψηφίζω κομμουνιστές» και πως είναι «μία από εμάς», υπενθυμίζει πως ακόμη και πίσω από το γκλάμουρ είναι η λαϊκή ψυχή εκείνη που αγωνίζεται και με τους κόπους της στηρίζει και δημιουργεί πρόοδο για την κοινωνία.
ΦΩΤ: Προεκλογική αφίσα στη Χιλή με τη φωτογραφία της Ραφαέλα Καρά
------------------------------------------------------------
Ο Γιώργης-Βύρων Δάβος εργάζεται ως δημοσιογράφος και κριτικός Τέχνης και διδάσκει Αισθητική στην Ακαδημία της Μπρέρα (Μιλάνου) και Κοινωνιογλωσσολογία και Λογική Φιλοσοφία της Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο του Βίγο (Ισπανία), ενώ στον ελεύθερο χρόνο του….γράφει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου