Mpelalis Reviews

Mpelalis Reviews

Τετάρτη 12 Ιουλίου 2023

Ο μέγας εαυτός τους


Νόρα Ράλλη


Εχουν πολλές πλάκες όμως! Τους το δίνω... Ακόμα και ως «πρώην», πολλά τούς ενοχλεί. Για ακόμη μία φορά προσπαθούν να βγουν από την υπερφίαλη αφάνειά τους, κάνοντας χρήση του ονόματός του. Βγήκε η Ζωίτσα να τον αποκαλέσει «πρωτεργάτη της προδοσίας».
Βγήκε ο Κουτσούμπας να πει πως «οι αυταπάτες έχουν τελειώσει μαζί με τους εμπνευστές τους». Δεν θα πω τίποτα για τον Μητσοτάρχα - η «Ελλάδα 5.0» που παρουσίασε έχει ήδη γεμίσει πτώματα. Ο ίδιος ηγεμονεύει των νεκροθαφτών και πολύ γρήγορα, ετερόφωτος και χυδαία φτηνός ως είναι πολιτικά, θα τον πάρει μυρωδιά η πτωμαΐνη και όλο το Paco Rabanne κι αν το λουστεί, ένα μαζί της θα γενεί.
Βλέπεις, η πτωμαΐνη είναι σαν τις Ερινύες. Δεν σ' αφήνει σε ησυχία - μα σε ύπνο, μα σε ξύπνιο... Βγήκε ακόμη και ο Καμμένος κι άνοιξε, έπειτα από χρόνια πολιτικής απουσίας (ως τι να μιλούσε εξάλλου;), το στόμα του για εκείνον. Τώρα. Που δεν είναι πια, εκείνος, στη θέση που ήταν. Αλλά, βλέπεις, είναι ακόμα (και θα είναι για πάντα) εκείνος που ήταν. Ετσι είναι οι βαριές σκιές - δεν κρύβονται ούτε τη νύχτα! Κι αυτό έχει να κάνει με τ' ανάστημα του κάθε ανθρώπου - όχι με τα σωστά, τις αμαρτίες και τα λάθη του. Πόσο μάλλον με το τι πιστεύει (ή αν πιστεύει) ο κάθε ένας, πας εις γι' αυτόν (ή σ' αυτόν).
Καλά αυτός - θα δει τι θα κάνει με τ' ανάστημα και τη βαριά σκιά του. Οι άλλοι, όμως; Για πόσο ακόμα θα ετεροπροσδιορίζονται; Ανάστημα ορθώνεις σαν «είσαι ακαίριος, όλο κρέας, λυσσασμένος». Σαν είσαι η «άχραντη ευγένεια»... Οχι σαν αναδίδεις ψοφίμι και σάπια δηθενιά υπεροψίας.
Τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Γάλλος μαθηματικός και φιλόσοφος Ρενέ Τομ ανέπτυξε τη Θεωρία Καταστροφών, για να περιγράψει και να ερμηνεύσει τα «φαινόμενα ασυνέχειας». Με τον όρο αυτό, αναφερόμαστε στις απότομες μεταβολές σε οποιοδήποτε σύστημα: μαθηματικό, φυσικό, βιολογικό, κοινωνικό - λες το πολιτικό να μείνει στην απ' έξω; Θα μπορούσε να την ονομάσει και «θεωρία των ασυνεχών αλλαγών», αλλά βλέπεις, το εντελώς ελληνικό «théorie des catastrophes», το βρήκε πιο πιασάρικο ο Γάλλος και ορθώς εσκέφθη. Γιατί, όμως, ένα σύστημα (το όποιο σύστημα) να πάρει μια τέτοια απότομη στροφή με χειρόφρενο, να κάνει ένα τέτοιο άλμα;
Αρχές της ίδιας δεκαετίας, ένας άλλος ζουρλός, Αμερικανός αυτή τη φορά, ο Τόμας Κουν, ήταν αυτός που τόλμησε να διατυπώσει τη ριζοσπαστική θέση (και σπαστική για πάρα πολλούς, που αμέσως πονοκέφαλος τους έπιασε) πως η επιστήμη, πέρα από «κανονικές» περιόδους, κατά καιρούς περνάει και τις «επαναστατικές» της.
Ως τέτοιες ο Κουν δεν εννοούσε τίποτε άλλο, παρά φάσεις που αποτελούν σημεία ασυνέχειας στην εξέλιξη της επιστημονικής πορείας. Να τη πάλι η «ασυνέχεια». Αυτό, τώρα, από πού προέκυψε, Θωμά μας; Πώς μπορεί άξαφνα η επιστήμη ν' αντιμιλήσει στον ίδιο της τον εαυτό, και μάλιστα με τόσο σαγηνευτικό τρόπο, όπως ο... επαναστατικός;
Η απάντηση και στα δύο παραπάνω ερωτήματα είναι παρόμοια: Οι επιστημονικές επαναστάσεις προκύπτουν (σπάνια, αλλά προκύπτουν) σαν οι ίδιοι οι επιστήμονες βουρλιστούν και δεν τους χωράει πλέον ο «χώρος» όπου έως τότε ανήκαν. Αυτοί, αυτοί οι ίδιοι, είναι που αποφασίζουν να υιοθετήσουν μια εντελώς νέα οπτική, να δουν τα δεδομένα αλλιώς, να γίνουνε ο Μανωλιός και ν' ακολουθήσουν μια πλήρως ακανόνιστη, ασύμβατη πορεία προς κάθε τι έως τότε καθιερωμένο...
Οσο για τη Θεωρία Καταστροφών, αυτή δεν μετρά ποσοτικές αλλαγές αλλά ποιοτικές. Είναι σαν ένας χάρτης που δεν σου λέει σε πόση απόσταση είναι το ποτάμι ή ο γκρεμός, παρά μόνο πως αυτά υπάρχουν κάπου εκεί γύρω.
Προφανώς και η πρώτη θεωρία έχει βρει εφαρμογές και η δεύτερη θέση απέκτησε διαχρονική αξία... Προσοχή όμως: το μη κανονικό δεν είναι και κατ' ανάγκη επαναστατικό. Η απότομη ασυνέχεια, η βαθιά τομή, με άλλα λόγια το πραγματικό ανάστημα, είναι που καθορίζει τη ρωγμή στην κανονικότητα.
Και αυτό αποκλείεται να συμβεί αν αφεθείς να σε καταβροχθίσει ο ίδιος, ο μέγας εαυτός σου...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου