Ας υποθέσουμε ότι μαθαίνουμε πως σύντομα η ύπαρξή μας θα τερματιστεί ή θα κινδυνέψει σοβαρά.
Ας υποθέσουμε ότι ερχόμαστε δηλαδή σε επαφή με το εφήμερο, όχι όμως ενός άλλου (όσο δικός μας και αν είναι, κατάσταση η οποία συχνά μας γεμίζει με τον παγωμένο τρόμο που μας προκαλεί η απώλεια ενός πολύ δικού μας ανθρώπου) αλλά του ίδιου μας του εαυτού. Ας υποθέσουμε ότι στη γραμμή της ζωής (αν πρόκειται περί γραμμής, κάτι που είναι αμφίβολο) εμείς οδεύουμε προς το τέλος της. Κοινότοπο ως αφετηρία σκέψεων αλλά και συχνό, πολύ πιο συχνό από ό,τι νομίζουμε μέσα στη γεμάτη περισπάσεις καθημερινότητα.
Άλλωστε, τι γεννά τους βαθύτερους στοχασμούς του ανθρώπου και τους πλέον έμπρακτους, αν όχι το εφήμερο, η αναμέτρηση με την απώλεια του ίδιου του εαυτού (και των κοντινών μας) η αγωνία της απώλειας αυτού που νιώθουμε αλλά δεν αποκωδικοποιούμε πλήρως (τουλάχιστον όχι ακόμα), εννοώ της συνείδησής μας, ή αλλιώς της γλώσσας μας όπως τραγουδά ο Μίκης Θεοδωράκης, δηλαδή της δυνατότητας να προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε, να ενοποιήσουμε, να εκφράσουμε και να αλλάξουμε τον κόσμο γύρω μας;
Η ιδέα του εφήμερου, η ιδέα του θανάτου, αν δεν σε συντρίψει (είναι εκείνη που γεννά τη βαθιά αγάπη, τη δίψα για τη ζωή αλλά και για να κάνουμε τη ζωή αξιοβίωτη, «διακοπές» ή «γιορτή» ανάμεσα σε δυο σκοτάδια ακατανόητα. Μιλώ για την ιδέα του θανάτου διότι ο θάνατος για εμένα τον ίδιο, αυτόν που στέκεται και γράφει το συγκεκριμένο απόγευμα δεν είναι ποτέ ακριβώς πραγματικός όπως οι αρχαίοι σοφοί μας έχουν διδάξει. «Εκεί που είναι ο θάνατος δεν είμαι εγώ, εκεί που είμαι εγώ δεν είναι ο θάνατος».
Ο θάνατος είναι πραγματικός όταν τον βλέπω στους άλλους. Είναι εδώ ως ιδέα για μένα τον ίδιο. Αλλά η ζωή μου, ο τρόπος που βρίσκομαι (ή που έχω πεταχθεί) μέσα στον κόσμο και μέσα στο σώμα μου, ο τρόπος που είμαι και που εξελίσσομαι ως η ύλη μου μέσα στην ύλη, είναι η πραγματικότητα που μπορώ να γνωρίσω και μέσα στην οποία παλεύω. Αυτή η ιδέα φέρνει μπροστά τις πιο θεμελιώδεις ανάγκες.
Πρώτη ανάγκη λοιπόν: η πάλη, ο αγώνας. Πρέπει να παλέψουμε για να ζήσουμε ή αν θέλουμε να το θέσουμε πιο ορθώς, να αγωνιστούμε. Ξεκουράσου φυσικά όταν κουράζεσαι, ηρέμησε όταν χρειάζεται, άσε τη ζωή σαν ποτάμι να σε τυλίξει, νιώσε την όπως τη ζεστή θάλασσα στην καρδιά του καλοκαιριού. Αλλά μην ξεχνάμε ότι η ζωή βιώνεται ως αγώνας στην πληρότητά της, γιατί δε μας την έταξε κανένα σχέδιο άνευ ημών, κανένας απόλυτος ντετερμινισμός δε μας τη διασφαλίζει. Και η πιο ήρεμη θάλασσα, και η πιο ίσια γη, θέλει αγώνα. Θέλουμε αγώνα για να ενωθούμε και να ενώσουμε με και την ύλη τη δική μας με την ύλη γύρω μας. Πάντα κάτι χωρίζει, πάντα κάτι κόβει, πάντα κάτι τσαλακώνει, πάντα κάτι κλέβει. Το να ενώνεις, το να ενοποιείς σημαίνει να αγωνίζεσαι. Μην ξεχνάς ότι φτιάχτηκες για να έχεις την ανάγκη να είσαι αγωνίστρια, που σημαίνει να πασχίζεις πάντα για ό,τι σε υπερβαίνει. Μόνο έτσι ενοποιείσαι, γίνεσαι μεγαλύτερη, πλαταίνεις και βαθαίνεις, κερδίζεις τη βιολογία σου και εκπληρώνεις τον ρόλο σου. Μόνο έτσι ενώνεσαι με αυτό που δεν βλέπεις ή που δεν γνώρισες. Μόνο έτσι ξεκουράζεσαι βαθιά από τη μιζέρια της αδικίας.
Δεύτερη ανάγκη που ακολουθεί: η σκέψη, ο βαθύς και δύσκολος στοχασμός. Στοχάσου την ώρα που άλλοι θα σου λένε ότι αυτή είναι πολυτέλεια. Δεν είναι. Ο στοχασμός μας σήκωσε και ο στοχασμός απειλεί το κατεστημένο, την εξουσία που δυναστεύει τις ζωές μας. Ο στοχασμός δεν είναι πολυτέλεια και δεν πρέπει να ασκείται σαν πολυτέλεια. Ο στοχασμός πρέπει να ξεκινάει από τα χέρια και τα πόδια μας, από τα μάτια και τα αυτιά, από κάθε αίσθησή μας ως αναπόσπαστο τμήμα και βάση του αγώνα μας. Στοχάζομαι σημαίνει είμαι φιλοπερίεργη, φιλοσοφώ, απορροφιέμαι από τις σκέψεις μου ενίοτε, γίνομαι κάποτε «τρίτη» ως προς τον εαυτό μου και δεν κλείνομαι στο καβούκι μου, ανοίγομαι στον κόσμο γύρω μου. Στοχάζομαι σημαίνει διαβάζω και αρνούμαι τις περισπάσεις, τη νάρκωση, την φθοροποιό εκείνη (και όχι κάθε μία) ευκολία, είμαι δύσκολη για εκείνους που θέλουν να με κάνουν παιχνίδι τους, κτήμα τους χωρίς σκέψη και βούληση.
Τρίτη ανάγκη, η αγάπη και η στοργή. Τίποτα δεν είναι βαθύτερο, διαρκέστερο, ερωτικότερο, σπουδαιότερο από το «σ’αγαπώ και σε νοιάζομαι». Είναι μοναδική η τύχη των ανθρώπων που μπορούν να το λένε σε κάποιον και να το εννοούν. Να σκάει η καρδιά τους, να πλημμυρίζει από τρυφερότητα, από ανάγκη να δώσουν και να δοθούν. Να δοθείς και να δώσεις σημαίνει να ενωθείς και να γεννήσεις ένα σύμπαν, να θεραπεύσεις το πρωταρχικό κενό, το χάσμα που μας κάνει να νιώθουμε κλεισμένοι και αποκομμένοι σε ένα μόνο σώμα. Να δοθείς είναι τόσο μεγάλη ανάγκη, ώστε αψηφάς ακόμα και τον κίνδυνο βαθιά να πληγωθείς, να πέσεις πάνω σε καρφιά κάποιου άλλου.
Τέταρτη ανάγκη, ένας μεγάλος έρωτας. Ένας. Όπως λέει κι ο Καμύ. Έχουμε ανάγκη από έναν μεγάλο έρωτα, από έναν θεμελιώδη μύθο. Όχι από δούναι και λαβείν (ακόμα και αν αποζητούμε να πάρουμε). Όχι από την ποσοτικοποίηση, την αφελή αναζήτηση των ποσοτήτων χαράς, των χημειών, των ορμονών. Όλα αυτά είναι ωραία αλλά δευτερεύοντα, μπροστά στη μεταφυσική της ύλης, στην πρωταρχική έμπνευση, στον έρωτα που νιώθουμε πάνω στην καλύτερή μας στιγμή, όταν ξέρουμε (και είναι η μόνη ακλόνητη αλήθεια την οποία δεν πρέπει ποτέ να εγκαταλείψεις) ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο εμείς και ο έρωτάς μας. Απελπίσου, απογνώσου, ενθουσιάσου, μαγέψου. Ζήσε τον μεγάλο, μεταφυσικό έρωτα και μην αμφιβάλλεις για αυτόν.
Πέμπτη ανάγκη, η αθωότητα. Δεν είναι ο χρόνος, είναι η πρωταρχική αθωότητα η οποία συντίθεται από όλα τα παραπάνω εκείνη που μας κινεί. Όλα τα παραπάνω μας κάνουν αθώους και είναι συχνά μια άλλη ύπαρξη εκείνη η οποία πιστοποιεί την αθωότητά μας. Καθρεφτίσου κάπου που η έμπνευσή σου μπορεί να εκτιμηθεί. Βγες από τον κήπο της Εδέμ κρατώντας την αθωότητά σου. Μπες στον κόσμο αθώα και βγες έτσι. Δεν είσαι αφελής όταν είσαι αθώα, έχεις μια πανίσχυρη πανοπλία απέναντι στον κυνισμό και στην απογοήτευση, στην απομάγευση και στην ήττα. Δεν έχεις φτιαχτεί για αυτά, για την ήσυχη θλίψη που η εξουσία μας εμπεδώνει. Μένω αθώα σημαίνει δε νικιέμαι από την εξουσία στο τέλος.
Έκτη ανάγκη, θύμωσε πολύ με την αδικία. Εξεγέρσου, επαναστάτησε σήμερα. Δεν είσαι ολόκληρη αν δεν είσαι πολιτική και κοινωνική με την πλήρη έννοια. Δεν είσαι ο εαυτός σου αν σε πονάει μόνο ό, τι συμβαίνει σε σένα και στους πολύ κοντινούς σου. Η γλώσσα, το μυαλό σου, τα χέρια, η ομορφιά σου συμπληρώνονται με την πένα, με τον λόγο, με το όπλο, με την πορεία που οδηγεί στην εξέγερση και στην επανάσταση απέναντι στην εξουσία, απέναντι σε εκείνη που θέλει να κρατήσει τον άνθρωπο ληστευόμενο, γενοκτονούμενο, πονεμένο, έρημο, εγκαταλειμμένο, φτωχό, μίζερο, φοβισμένο. Ναι, φυσικά ό,τι συμβαίνει σε πιο κοντινούς μας μας πονάει περισσότερο. Αλλά μην περιμένεις ότι αν κρυφτείς σε μια μικρή γωνία του κόσμου, ο κόσμος δε θα σε βρει. Ο κόσμος θα σε πιάσει και όσο πιο αδιάφορη προς την αδικία έχεις υπάρξει, τόσο περισσότερο η αδικία θα σε αιφνιδιάσει και θα σε πονέσει.
Έβδομη ανάγκη, η βαθιά και χωρίς τύψεις χαρά. Να χαίρεσαι σημαίνει να ζεις με πληρότητα. Δεν είναι χαζοχαρούμενο να απολαμβάνεις τη ζωή, το φλερτ, τις μικρές ακόμα χαρές, τις μεγάλες και τις συγκλονιστικές, ξέροντας να σταθμίζεις και να ιεραρχείς. Η θλίψη γίνεται ένα κακό πετσί που δε φεύγει εύκολα αν μπεις στο κουκούλι της. Έχεις δικαίωμα να είσαι χαρούμενη αλλά πρόσεξε τι πραγματικά μας κάνεις χαρούμενους ανθρώπους. Μη φοβάσαι το σημαντικό και το δύσκολο που κάποτε σε πληγώνει. Εκεί που η πληγή, εκεί και η χαρά συχνά. Διάλεξε αυτόν τον δρόμο τον απαιτητικό.
Όγδοη ανάγκη, η γαλήνη σε συνδυασμό με την περιπέτεια. Ναι, η σταθερότητα και η ασφάλεια είναι πολύ σημαντικές. Χρειαζόμαστε γαλήνη. Αλλά πρόσεξε μην κυλήσεις στη βαρεμάρα. Μπόλιασε με περιπέτεια τη ζωή. Πραγματική και βαθιά περιπέτεια, όχι αυτά που κάνουν οι πλούσιοι για να γεμίσουν τα κενά και να επιδειχθούν. Περιπέτεια θα πει ψάχνω αυτό που δεν βλέπω, αυτό που (θεωρώ ότι) αλλάζει τις ζωές των ανθρώπων και τη δική μου. Η μεγάλη περιπέτεια είναι στην εποχή μας ο σοσιαλισμός, δηλαδή το φτιάξιμο ενός κόσμου αλληλεγγύης, δικαιοσύνης, υπεύθυνης ελευθερίας και ωρίμανσης του ανθρώπου μέσα από τις συλλογικές και ατομικές δυνάμεις. Ο σοσιαλισμός δεν είναι μια διανοητική άσκηση. Είναι να ψάχνεις τον μετασχηματισμό εκείνου που φαντάζει ακλόνητο. Να αψηφάς τον ισχυρό μέσα στα μούτρα του. Να βλέπεις τον πλούσιο υλισμό. Να βλέπεις χωρείς αφέλεια τις δυνατότητες της ανθρωπότητας και όχι μόνο τον κυνισμό της.
Μικρή μου φίλη, αν αύριο επρόκειτο να πεθάνουμε δε θα είχαμε καμιά εγγύηση για το τι συμβαίνει μετά, στο επέκεινα. Το ίδιο είναι και η ζωή μας. Δεν έχουμε καμιά εγγύηση ότι θα καταστεί αξιοβίωτη. Αλλά αυτήν έχουμε και πρέπει να βρίσκουμε αφορμές, για να μη μας συντρίβει ο κόσμος ακόμα και όταν ο συσχετισμός μοιάζει καταθλιπτικός. Κάθε άνθρωπος είναι ένας. Κι εσύ είσαι μία, πολύτιμη όπως όλοι και μοναδική, ελεύθερη, μέσα στους δρόμους της ανάγκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου